Mury obronne Drawna

Drawno w czasach średniowiecza posiadało trzy główne ulice, środkową - teraźniejsza choszczeńska, młyńską obecnie szkolną i górną czyli T. Kościuszki. Miasto kształtem przypominało trapez, długość części zachodniej wynosiła ok. 220 m, a wschodniej ok. 340 m. Po najeździe Władysława Łokietka w 1326 r. system obronny miasta został wzmocniony murami. Do miasta wjechać można było trzema bramami: od strony Choszczna - Kamienną lub inaczej zwaną Młyńską, od Żółwina - Nową, a od strony Kalisza Pomorskiego tzw. Bramą Polską, która poprzez wąską drogę miała bezpośrednie połączenie z zamkiem. Brama Wodna, prowadziła bezpośrednio na wchodzący w jezioro półwysep. Istnienie tej bramy ułatwiało mieszkańcom korzystanie z zasobów jeziora.

 


Rys.1 Wykusz - budowa i zasady wykorzystania.
Wyk. A Szutowicz

Wysokość wzniesionych murów kamienno-ceglanych kształtowała się na poziomie 6-7 m, zaś ich szerokość wynosiła od 1-1,5 m. W system murów „wtopione” były baszty, bram było około jedenastu. Baszty były typu wykuszowego czyli otwarte (całkowicie) od strony miasta. (rys. 1). Wznosiły się one ok. 2 m nad górną krawędź murów. Niestety nie zdołano zamknąć murem całego miasta, można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że mur ciągnął się do skrzyżowania ulicy Ogrodowej i Kościuszki, dalej przechodził w wał wzmocniony konstrukcjami palowymi. Wykorzystano też naturalne walory obronne, a w szczególności wysoki brzeg jeziora oraz jego szerokość. Tam, gdzie było to możliwe wykopano przed wałem głęboki rów.

Mury miasta i zamku stykały się ze sobą tylko w części północno-zachodniej zamku, który stanowił jakby oddzielny element systemu obronnego i był tak usytuowany, że mógł być broniony przed wrogiem zewnętrznym, jak i od strony samego miasta np. w przypadku buntu mieszczan lub zdrady. Już samo usytuowanie Drawna wymuszone zostało jego walorami terenowo-obronnymi. Miasto ze wszystkich stron otoczone było wodami jezior i rzeki, a od strony południowej i południowo - zachodniej chroniła go szeroka na 12-18 m i głęboka na 2-4 m fosa. Przebiegała ona przez dzisiejszy Plac Zgody (lub obok) i boisko szkolne. Przed poszczególnymi bramami oprócz bramy Wodnej znajdowały się mosty, z których najdłuższy, liczący 135 metrów był przed Bramą Nową, pozostałe były znacznie krótsze, i tak most przed Bramą Polską nazwany zresztą „plskim” miał długość ok. 16m, a przed Bramą Kamienną mógł mieć wymiar znajdującej się tam fosy, lub uzależniony był od konstrukcji samej bramy. Brama Kamienna stanowi jedną z zagadek systemu fortyfikacyjnego miasta, gdyż zgodnie ze spotykanymi opisami miała konstrukcję złożoną, kilkuelementową, natomiast opisy te nie pasują do wizerunku bramy na rycinie Meriana gdzie wyraźnie widać monolityczną, jednolitą jej bryłę i jeden most (rys. 2).

 


Rys.2 Brama Kamienna
Wyk. A. Szutowicz wg. Meriana z 1652 r.

Plac Zgody powstał dzięki murom obronnym. Ludność słowiańska zamieszkiwała w Drawnie tereny nad brzegiem jeziora, głównie między tzw. Bramą Polską a Placem Zgody. W okresie budowy muru, który miał przebiegać przez te miejsca, wszystkich mieszkańców zmuszono do opuszczenia swoich domostw, zostali oni wysiedleni na leżący obok teren. Ponieważ w zwyczaju Słowian było budowanie swoich domostw tak, aby tworzyły one razem formę okręgu, zrobiono to także na nowym miejscu. Nowa zabudowa utworzyła okrągły plac, który z biegiem czasu zmienił kształt na czworokątny. Przedwojenna nazwa tego placu nawiązywała do tradycji tych wydarzeń.

Brama Kamienna - zwana także młyńską i choszczeńską strzegła wjazdu do Drawna od strony Choszczna. Niektóre przekazy podają, że zbudowana była nad dwoma rowami – fosami wytyczonymi w bagiennym terenie. Miała się składać z trzech głównych elementów tj. przedbramy, bramy wewnętrznej i bramy głównej, spiętych murem obronnym oraz z dwóch wewnętrznych mostów. Powinnością przedbramy i środkowej bramy wewnętrznej miało być ochranianie mostów na fosach, natomiast brama główna prowadzić miała bezpośrednio do miasta. Istniejące litografie tego opisu nie potwierdzają, ale też temu nie zaprzeczają, gdyż zostały wykonane ok. 300 i więcej lat po wybudowaniu murów obronnych.

Ponieważ nie każdy chętny mógł osiedlić się na terenie obwarowanego miasta, dlatego co biedniejsi osiedlali się także poza jego murami, ta część została nazwana „rowem”. Rów to miejsce na zewnątrz murów obronnych prawdopodobnie usytuowane w okolicy dzisiejszej ulicy Ogrodowej, dawna ul. Rowu. Zamieszkałe było przez ludność, która z różnych przyczyn (głównie materialnych) nie mogła osiedlić się wewnątrz murów. Mieszkańcy "rowu" pozbawieni byli przywilejów miejskich, przynależeli jednak do kościoła i zobowiązani byli do posługi i płacenia na jego rzecz odpowiedniego rocznego czynszu. Nie mogli zajmować się hodowlą zwierząt w sposób stanowiący konkurencję dla właściwych mieszczan Drawna. Ze względów przeciwpożarowych mogli oni w swoich domach posiadać tylko jedną izbę. 20.05.1690 r. "na rowie" w posesji rybaka Wilhelma Bratza wybuchł pożar, który strawił całe miasto.


Usytuowanie obiektów fortyfikacyjnych w dawnym Drawnie

Opis:
1. Przebieg muru obronnego
2. Zamek Wedlów
3. Brama Polska
4. Brama Wodna
5. Brama Kamienna lub Choszczeńska
6. Brama Nowa
7. Polski Most
8. Nieistniejąca droga do zamku.